Wanneer is het een trauma?
Als het een extreme en overweldigende ervaring is die gepaard gaat met hevige emoties
Een traumatische gebeurtenis valt buiten het patroon van de gebruikelijke menselijke ervaringen en zorgt bij vrijwel iedereen voor duidelijk leed. Een traumatische gebeurtenis is een extreme en overweldigende ervaring en gaat gepaard met hevige emoties van machteloosheid, nood, paniek, shock en doodsangst en geeft een plotselinge confrontatie met de eigen kwetsbaarheid en de eigen dood. Normale verwerkingsmogelijkheden, die toegepast worden op meer alledaagse emotionele gebeurtenissen, schieten te kort. De verwerking van een traumatische ervaring duurt daardoor langer en is intensiever van karakter. Het kan gebeuren dat de verwerking van een traumatische ervaring niet of onvoldoende op gang komt waardoor deskundige hulp nodig is.
Een schokkende gebeurtenis hoeft niet direct een traumatische ervaring te zijn
Elke traumatische ervaring is in de basis wel een schokkende gebeurtenis, maar dezelfde gebeurtenis kan voor de ene persoon traumatisch zijn en voor de andere niet.
Hoe kan dat? Dit heeft te maken met je persoonlijke verwerkingsmogelijkheden; je persoonlijke vaardigheden en omstandigheden op dat specifieke moment in je leven. De ene persoon heeft bijvoorbeeld voldoende vaardigheden tot zijn beschikking ten tijde van de gebeurtenis om alle opgekomen gevoelens, emoties en gedachten aan te kunnen en te sturen. Hij heeft mede daardoor ook de mogelijkheid om te blijven vertrouwen op een positieve afloop. Hij wordt vervolgens goed opgevangen door belangrijke steunfiguren aan wie hij gehecht is, zoals de partner, familie en goede vrienden. Een ander persoon heeft onvoldoende beschikking over deze vaardigheden, mogelijkheden en steunfiguren. De kans is dan groter dat de schokkende gebeurtenis traumatisch wordt, omdat het voor hem een extreem overweldigende ervaring is die zorgt voor gevoelens van machteloosheid, nood, paniek, shock en doodsangst. Waar hij vervolgens te veel alleen mee blijft zitten.
Of je bij een gebeurtenis van een trauma spreekt hangt dus af van:
-
Het verschil tussen wat er aan bedreigends en verschrikkelijks gebeurt, en wat jouw persoonlijke mogelijkheden zijn om de spanningen van de lichaamssensaties, gevoelens en emoties, die deze gebeurtenis oproept, aan te kunnen ten tijde van de gebeurtenis. In hoeverre je overspoeld raakt door gevoelens van machteloosheid, nood, paniek, shock en doodsangst.
-
Welke gedachten, verklaringen en betekenissen jij geeft aan wat er gebeurt en aan wat je ervaart ten tijde van de gebeurtenis. Of je bijvoorbeeld kunt blijven vertrouwen op een positieve afloop óf dat je door alle angstgevoelens een noodlottige betekenis geeft aan wat je overkomt.
-
Hoeveel mogelijkheden jij hebt gehad ten tijde van de gebeurtenis, of weer kunt krijgen net na de gebeurtenis, om op te kunnen komen voor je eigen persoonlijke bewegingsruimte en je je eigen, fysieke en emotionele, veiligheid kan verdedigen.
-
Of de mensen aan wie je gehecht bent je net na de gebeurtenis kunnen opvangen en steunen. Belangrijk is dat deze mensen zichzelf ook nauw bij jou, en bij wat jou overkomen is, betrokken voelen.
Kinderen zijn kwetsbaar om getraumatiseerd te raken
Kinderen hebben veel minder mogelijkheden om zichzelf te verwerken en hun emoties te sturen dan volwassenen
Jongeren hebben meer mogelijkheden dan kinderen, maar zijn nog steeds sterk beperkt in hun mogelijkheden om schokkende ervaringen aan te kunnen. De hersenen van kinderen en jongeren zijn nog niet uitontwikkeld. Ze zijn afhankelijk van volwassenen, die de verantwoordelijkheid hebben om voor hen te zorgen en hun veiligheid te waarborgen. De gevolgen van (onverwerkt) trauma kunnen daarbij voor het opgroeiende kind bijzonder verstrekkend zijn op hun hele, cognitieve, emotionele, fysieke en persoonlijkheids-, ontwikkeling. Hoe jonger het trauma plaatsvindt hoe ingrijpender en ernstiger het gevolg voor het kind is. De trauma's die ze door volwassenen zijn aangedaan, zijn verstrekkender dan trauma's ten gevolgen van bijvoorbeeld een bosbrand, overstroming of verkeersongeval. Situaties zoals seksueel geweld of misbruik, fysiek geweld en verwaarlozing zijn voor kinderen per definitie traumatisch.
De traumatische ervaring zorgen voor heftige emoties van machteloosheid, nood, paniek en shock. De extreme emoties zetten je helemaal onder de spanningen en het voelt alsof je er aan bezwijkt. Je krijgt het niet meer rustig in jezelf en je bent bang dat je doodgaat.